Gần đây, thị trường Forex, tiền ảo đang rất nóng và thu hút nhiều sự quan tâm của dân chúng. Lý do cho việc này là tình trạng liên tục các sàn giao dịch Forex, tiền ảo dừng hoạt động, khiến cho các nhà đầu tư không thể rút tiền về dẫn đến kết quả bị mất đến 95-99% tài sản. Ngoài ra, giá đồng tiền ảo Bitcoin sụt giảm nghiêm trọng đã khiến các nhà đầu tư lỗ gần 50%. Với số lượng nhà đầu tư tại các sàn Forex, tiền ảo lên tới hàng chục nghìn người, thiệt hại do Forex, tiền ảo gây ra là vô cùng lớn. Vậy câu hỏi đặt ra là tại sao các nhà đầu tư lại dễ dàng bị dụ dỗ, đầu tư tiền vào những giao dịch này đến thế? Và trong trường hợp bị lừa đảo đầu tư vào các sàn Forex, tiền ảo thì nhà đầu tư phải làm như thế nào? Bài viết này sẽ trả lời điều đó.
1. Forex và “tiền ảo” là gì?
Theo pháp luật Việt Nam hiện hành, không có quy định nào định nghĩa cụ thể Forex, tiền ảo là gì. Tuy nhiên, có thể hiểu Forex và tiền ảo như sau:
- Forex (Foreign Exchange) được hiểu là việc nhà đầu tư trao đổi các loại tiền tệ trên toàn cầu. Ví dụ như nhà đầu tư sử dụng 230.000 VND để mua 10 USD với tỷ giá hối đoái là 23.000 VND = 1 USD. Khi tỷ giá hối đoái này thay đổi, ví dụ 23.300 VND = 1 USD thì nhà đầu tư sẽ đổi 10 USD lấy 233.000 VND. Lợi nhuận mà nhà đầu tư thu về là 3.000 VND. Tuy nhiên trong thực tế, nếu các nhà đầu tư bỏ vào hàng trăm triệu, thậm chí là hàng tỷ đồng thì lợi nhuận thu về sẽ cao hơn rất nhiều.
- Tiền ảo (Virtual Currency) là tiền kỹ thuật số không được phát hành bởi chính phủ của bất kỳ nước nào mà được tạo ra và quản lý bởi các nhà phát triển. Số lượng tiền ảo là có giới hạn và không được in ra như tiền truyền thống (USD, Euro, VND, …) mà chỉ tồn tại ở dạng kỹ thuật số. Hiện nay, các loại tiền ảo phổ biến có thể liệt kê là Bitcoin, Litecoin, Dogecoin, … Để khai thác và có được đồng tiền ảo, nhà đầu tư cần có máy tính với các phần mềm chuyên để “đào” tiền ảo, sau đó nhà đầu tư phải đăng ký tài khoản để tham gia mạng lưới và để phần mềm chạy. Quá trình “đào” tiền ảo sẽ tự động diễn ra. Hiện nay, do tiền ảo có thể được mua hoặc bán và một số quốc gia, tổ chức đã chấp nhận tiền ảo là một hình thức thanh toán nên giá trị của tiền ảo cũng như lợi nhuận từ tiền ảo có thể biến động mạnh.
Mặc dù cách khai thác và tìm kiếm lợi nhuận có sự khác nhau, tuy nhiên Forex và tiền ảo có một điểm chung là có thể thu lợi nhuận cao trong thời gian ngắn. Chính bởi vậy nên các sàn Forex, tiền ảo đã thu hút một số lượng lớn những nhà đầu tư trong vài năm trở lại với lời hứa có thể nhanh chóng làm giàu và “đổi đời”.
Cho đến hiện tại, vẫn chưa có một thông tin chính xác nào của cơ quan có thẩm quyền công bố danh sách các sàn Forex, tiền ảo được thành lập và hoạt động theo giấy phép của pháp luật Việt Nam bởi Việt Nam không công nhận tiền ảo là chứng khoán hay một loại hình thanh toán. Các giấy phép của sàn Forex thường là giấy phép FCA, CySEC, IFSC … được cấp bởi Cơ quan quản lý tài chính và ngân hàng trung ương của một số nước trên thế giới. Còn đối với các loại tiền ảo chỉ hoạt động thông qua các phần mềm chuyên dụng nên các sàn giao dịch tiền ảo không nằm trong sự điều chỉnh của pháp luật Việt Nam.
Tóm lại, Forex và tiền ảo KHÔNG được coi là một loại tài sản hay hình thức thanh toán hợp pháp tại Việt Nam.
2. Việc đầu tư tại các sàn Forex, tiền ảo có trái với quy định của pháp luật Việt Nam không?
Mặc dù không có quy định của pháp luật hay văn bản pháp luật của cơ quan nhà nước cấm hoạt động giao dịch Forex, tiền ảo, tuy nhiên nhiều cơ quan nhà nước Việt Nam đã khuyến cáo người dân về những rủi ro và hậu quả của việc tham gia các giao dịch liên quan đến Forex, tiền ảo. Theo ý kiến của Phó thống đốc NHNN, việc cung ứng dịch vụ mua bán ngoại tệ, dịch vụ phái sinh phải do tổ chức tín dụng, ngân hàng thương mại được cấp phép, đủ điều kiện kinh doanh.
Do đó, việc tổ chức hoạt động các sàn Forex, tiền ảo là KHÔNG phù hợp với quy định của pháp luật Việt Nam.
Hiện nay, các cơ quan công an đang tích hợp phối hợp với Ủy ban chứng khoán Nhà nước và các cơ quan có liên quan để xử lý các vụ việc liên quan đến các sàn giao dịch Forex, tiền ảo như FX Trading Markets, FXT, Rforex, Emrfx, …
3. Nếu bị lừa đảo đầu tư vào các sàn Forex, tiền ảo thì nhà đầu tư có thể làm thế nào để bảo vệ quyền lợi của mình?
Như đã phân tích ở trên, hiện tại các cơ quan có thẩm quyền tại Việt Nam đều có chung quan điểm cho rằng các sàn Forex, tiền ảo hoạt động trái quy định của pháp luật, có dấu hiệu lừa đảo. Đã có nhiều vụ việc được cơ quan chức năng vào cuộc và xử lý theo hướng truy cứu trách nhiệm hình sự. Vì vậy, trường hợp nhà đầu tư không thể rút tiền tại các sàn Forex, tiền ảo và có căn cứ cho rằng các sàn Forex, tiền ảo đang có dấu hiệu của tội phạm thì có thể làm đơn tố giác tội phạm tới các cơ quan công an có thẩm quyền với Tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản quy định tại Điều 174 Bộ luật hình sự 2015.
Tuy nhiên, các nhà đầu tư nên lưu ý rằng do các sàn Forex, tiền ảo không được cấp giấy phép tại Việt Nam, không có địa chỉ trụ sở hay đăng ký kinh doanh như một doanh nghiệp thông thường nên khi nhà đầu tư bị mất tiền vào các sàn Forex, tiền ảo thì nhà đầu tư vẫn sẽ gặp khó khăn và rủi ro cao trong việc lấy lại tiền của mình bởi các sàn đã dừng hoạt động, cơ quan nhà nước không có hệ thống để nắm giữ thông tin của người quản lý các sàn Forex, tiền ảo nên khó có thể truy tìm nơi cư trú của người quản lý cũng như nơi người quản lý lưu giữ tiền đầu tư.
Như vậy, từ phần phân tích trên có thể thấy, việc đầu tư vào Forex, tiền ảo có rủi ro cao, chưa có nhiều quy định pháp luật điều chỉnh rõ ràng như sàn giao dịch chứng khoán. Hoạt động đầu tư vào Forex, tiền ảo cũng đã được nhiều cơ quan có thẩm quyền khuyến cáo. Vì vậy, các nhà đầu tư không nên ham lợi nhuận cao mà nghe những lời dụ dỗ để đầu tư vào các sàn Forex, tiền ảo mà có thể chọn hình thức đầu tư khác an toàn hơn như chứng khoán, tránh tiền mất tật mang.
Qua bài viết này, hy vọng các nhà đầu tư sử dụng tiền một cách thông minh.
Trân trọng.
Có thể bạn chưa đọc Vấn đề về đối chiếu công nợ trong tố tụng dân sự.
Tham gia Fanpage GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP VÀ THU HỒI NỢ để có thêm thông tin pháp lý bổ ích.
Công ty Luật TNHH Quốc tế TNTP và Các Cộng sự
Luật sư Nguyễn Thanh Hà
Email: ha.nguyen@tntplaw.com
