Khi phát sinh tranh chấp kinh doanh thương mại, các bên thường ưu tiên giải quyết bằng phương thức thương lượng, hòa giải. Trường hợp thương lượng, hòa giải không thành, các bên có thể tiếp tục giải quyết tranh chấp tại Tòa án, có thể phải tham gia hai cấp xét xử là sơ thẩm và phúc thẩm. Trong bài viết này, TNTP sẽ trình bày những nội dung cơ bản cần biết về trình tự giải quyết xét xử sơ thẩm vụ án kinh doanh, thương mại theo thủ tục thông thường.
1. Bước 1: Chuẩn bị và nộp hồ sơ khởi kiện cho Tòa án
Để thực hiện quyền khởi kiện của mình, người khởi kiện (nguyên đơn) phải chuẩn bị và nộp hồ sơ khởi kiện cho Tòa án nhân dân có thẩm quyền giải quyết. Hồ sơ khởi kiện bao gồm Đơn khởi kiện và các tài liệu, chứng cứ chứng minh quyền và lợi ích hợp pháp của nguyên đơn bị xâm phạm. Nguyên đơn có thể nộp hồ sơ khởi kiện trực tiếp tại Tòa án hoặc gửi đến Tòa án theo đường bưu chính hoặc gửi trực tuyến qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án. Nguyên đơn nên lựa chọn việc nộp hồ sơ khởi kiện trực tiếp tại Tòa án hoặc qua đường bưu chính.
2. Bước 2: Tòa án nhận đơn và xử lý đơn khởi kiện
Chánh án Tòa án phân công một Thẩm phán xem xét đơn khởi kiện trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được đơn khởi kiện. Sau khi được phân công, Thẩm phán xem xét đơn khởi kiện trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày được phân công và ban hành một trong các quyết định sau:
(i) Yêu cầu sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện;
(ii) Thụ lý vụ án theo thủ tục thông thường hoặc theo thủ tục rút gọn nếu vụ án có đủ điều kiện để giải quyết theo thủ tục rút gọn;
(iii) Chuyển đơn khởi kiện cho Tòa án có thẩm quyền và thông báo cho nguyên đơn nếu vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án khác;
(iv) Trả lại đơn khởi kiện cho nguyên đơn nếu vụ án không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.
3. Bước 3: Nộp tạm ứng án phí
Sau khi nhận hồ sơ khởi kiện, nếu xét thấy vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án thì Thẩm phán phải thông báo ngay cho nguyên đơn về tiền tạm ứng án phí mà nguyên đơn phải nộp (nếu có). Trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được giấy báo của Tòa án về việc nộp tiền tạm ứng án phí, nguyên đơn phải nộp tiền tạm ứng án phí, sau đó nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí. Thẩm phán chỉ thụ lý vụ án khi nguyên đơn nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí. Trường hợp nguyên đơn được miễn hoặc không phải nộp tiền tạm ứng án phí thì Thẩm phán phải thụ lý vụ án khi nhận được hồ sơ khởi kiện.
4. Bước 4: Tòa án thụ lý vụ án
Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày thụ lý vụ án, Thẩm phán phải thông báo bằng văn bản về việc Tòa án đã thụ lý vụ án cho nguyên đơn, bị đơn, cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến việc giải quyết vụ án và cho Viện kiểm sát cùng cấp.
5. Bước 5: Chuẩn bị xét xử
Tại giai đoạn chuẩn bị xét xử, hồ sơ sẽ được phân công cho Thẩm phán thụ lý nghiên cứu để tiến hành xét xử vụ án và Thẩm phán thụ lý có thể yêu cầu các bên thực hiện các công việc sau:
(i) Yêu cầu các bên cung cấp bổ sung các giấy tờ, tài liệu cần thiết liên quan đến vụ việc;
(ii) Triệu tập các bên đến Tòa án để lấy lời khai hoặc để đối chất;
(iii) Triệu tập các bên đến Tòa án để tham gia các phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và hòa giải. Trường hợp vụ án được giải quyết theo thủ tục rút gọn hoặc vụ án không được hòa giải hoặc không tiến hành hòa giải được thì Thẩm phán tiến hành phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ mà không tiến hành hòa giải.
Trường hợp các bên hòa giải được với nhau thì Tòa án sẽ lập biên bản hòa giải thành và ban hành quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự. Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự có hiệu lực pháp luật ngay sau khi được ban hành và không bị kháng cáo, kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm. Quyết định này chỉ có thể bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm nếu có căn cứ cho rằng sự thỏa thuận của các bên là do bị nhầm lẫn, lừa dối, đe dọa, cưỡng ép hoặc vi phạm điều cấm của luật, trái đạo đức xã hội.
Trường hợp hòa giải không thành thì Thẩm phán lập biên bản hòa giải không thành và có thể ban hành quyết định đưa vụ án ra xét xử.
6. Bước 6: Chuẩn bị và tham gia phiên tòa sơ thẩm
Theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, trong thời hạn tối đa 08 tháng kể từ ngày thụ lý vụ án (đã bao gồm việc hoãn phiên toà, tạm ngừng phiên tòa), Tòa án phải mở phiên tòa xét xử. Phiên tòa sơ thẩm được thực hiện theo trình tự như sau: bắt đầu phiên tòa, tranh tụng tại phiên tòa (hỏi tại phiên tòa, tranh luận), nghị án và tuyên án.
Trường hợp không có bên nào kháng cáo bản án và Viện kiểm sát không kháng nghị bản án thì Bản án có hiệu lực sau 01 tháng, kể từ ngày Tòa án cấp sơ thẩm tuyên án.
Sau khi Tòa án cấp sơ thẩm ban hành bản án sơ thẩm mà một trong các bên hoặc các bên không đồng ý với một phần hoặc toàn bộ nội dung bản ản án sơ thẩm thì bên không đồng ý có quyền tiếp tục nộp đơn kháng cáo bản án sơ thẩm (kháng cáo nội dung không đồng ý trong bản án sơ thẩm) đến Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp phúc thẩm trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày Tòa án cấp sơ thẩm tuyên án. Sau đó, các bên tiếp tục tham gia việc xét xử ở cấp phúc thẩm.
Trên đây là bài viết “Trình tự giải quyết xét xử sơ thẩm vụ án kinh doanh, thương mại”. Mong rằng bài viết này đem lại giá trị cho các cá nhân, tổ chức trong quá trình hoạt động kinh doanh, thương mại.
Trân trọng,
