Những tranh chấp thương mại có yếu tố nước ngoài bắt buộc phải giải quyết tại Tòa án Việt Nam
Trong bối cảnh thương mại quốc tế phát triển mạnh, các tranh chấp kinh doanh thương mại có yếu tố nước ngoài ngày càng gia tăng và trở nên phức tạp. Dù pháp luật Việt Nam tôn trọng quyền tự do thỏa thuận của các bên trong việc lựa chọn cơ quan giải quyết tranh chấp, nhưng đối với một số trường hợp nhất định, chỉ Tòa án Việt Nam mới có thẩm quyền giải quyết theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Bài viết dưới đây sẽ làm rõ những tranh chấp thương mại có yếu tố nước ngoài bắt buộc phải giải quyết tại Tòa án Việt Nam, giúp doanh nghiệp và cá nhân tránh rủi ro pháp lý khi tham gia giao dịch xuyên biên giới.
1. Khái quát về Thẩm quyền riêng biệt của Tòa án Việt Nam
Theo pháp luật tố tụng dân sự Việt Nam, các tranh chấp thuộc thẩm quyền giải quyết riêng biệt của Tòa án Việt Nam thì phải do Tòa án Việt Nam xem xét, giải quyết để được công nhận và có giá trị thi hành tại Việt Nam. Trong trường hợp một tranh chấp thuộc thẩm quyền riêng biệt của Tòa án Việt Nam nhưng vẫn được giải quyết bởi Tòa án nước ngoài, thì theo Khoản 4 Điều 439 và Khoản 1 Điều 440 BLTTDS 2015, bản án, quyết định do Tòa án nước ngoài ban hành sẽ không được công nhận và cho thi hành tại Việt Nam.
Thẩm quyền riêng biệt cần được phân biệt với thẩm quyền chung của Tòa án Việt Nam. Đối với các tranh chấp thuộc thẩm quyền chung, pháp luật cho phép các bên được tự do thỏa thuận lựa chọn cơ quan giải quyết tranh chấp ở nước ngoài. Khi tranh chấp phát sinh, các bên có quyền khởi kiện tại cơ quan đã được thỏa thuận, với điều kiện việc lựa chọn và giải quyết tranh chấp đó phù hợp với quy định pháp luật của quốc gia nơi cơ quan giải quyết tranh chấp được xác lập.
2. Các tranh chấp kinh doanh thương mại thuộc Thẩm quyền riêng biệt của Tòa án Việt Nam
Điều 470 BLTTDS 2015 xác định thẩm quyền riêng biệt của Tòa án Việt Nam dựa trên các yếu tố về lãnh thổ, quốc tịch của đương sự cũng như sự thỏa thuận của các bên trong tranh chấp. Cụ thể, đối với các tranh chấp kinh doanh thương mại, theo Điểm a và Điểm c Khoản 1 Điều 470 BLTTDS 2015, Tòa án Việt Nam có thẩm quyền riêng biệt khi (i) – tranh chấp có liên quan đến quyền đối với tài sản là bất động sản có trên lãnh thổ Việt Nam; và (ii) – khi các bên trong tranh chấp đồng ý lựa chọn Tòa án Việt Nam làm cơ quan giải quyết tranh chấp.
Thứ nhất, Tòa án Việt Nam có thẩm quyền riêng biệt đối với tranh chấp kinh doanh thương mại liên quan đến quyền đối với bất động sản có trên lãnh thổ Việt Nam. Theo đó, mọi tranh chấp phát sinh từ quan hệ kinh doanh thương mại có liên quan đến quyền sử dụng hoặc các quyền khác đối với bất động sản tại Việt Nam sẽ chỉ do Tòa án Việt Nam giải quyết. Tại Việt Nam, những tranh chấp kinh doanh thương mại có yếu tố nước ngoài liên quan đến quyền đối với bất động sản có thể là tranh chấp liên quan đến việc góp vốn bằng quyền sử dụng đất; tranh chấp chuyển nhượng vốn mà phần vốn góp liên quan đến bất động sản; tranh chấp liên quan đến thuê, cho thuê lại, chuyển nhượng quyền sử dụng đất… Ví dụ, trong trường hợp doanh nghiệp Việt Nam và doanh nghiệp nước ngoài phát sinh tranh chấp từ hợp đồng cho thuê lại quyền sử dụng đất tại Việt Nam, thì tranh chấp này chỉ có thể được giải quyết bởi Tòa án Việt Nam; mọi phán quyết của Tòa án nước ngoài đối với tranh chấp này sẽ không được công nhận và cho thi hành tại Việt Nam.
Thứ hai, Tòa án Việt Nam có thẩm quyền riêng biệt khi các bên trong tranh chấp thỏa thuận lựa chọn Tòa án Việt Nam làm cơ quan giải quyết tranh chấp. Trong trường hợp này, sự thỏa thuận của các bên là căn cứ xác lập thẩm quyền riêng biệt cho Tòa án Việt Nam, đồng thời loại trừ thẩm quyền của Tòa án nước ngoài. Ví dụ, trong hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế giữa doanh nghiệp Việt Nam và doanh nghiệp nước ngoài, các bên có thể thỏa thuận điều khoản giải quyết tranh chấp tại Tòa án Việt Nam. Khi tranh chấp phát sinh, các bên chỉ có thể khởi kiện tại Tòa án Việt Nam theo thỏa thuận này; nếu một bên đơn phương khởi kiện tại Tòa án nước ngoài, thì bản án của Tòa án nước ngoài sẽ không được công nhận và cho thi hành tại Việt Nam.
Trên đây là bài viết “Những tranh chấp thương mại có yếu tố nước ngoài bắt buộc phải giải quyết tại tòa án Việt Nam?” mà TNTP gửi đến bạn đọc. Trường hợp có thông tin cần trao đổi, vui lòng liên hệ với TNTP để được giải đáp.
Trân trọng.
