Tổng quan về quan hệ đào tạo trong lao động

Một trong những vấn đề phức tạp về lao động đối với người sử dụng lao động (“NSDLĐ”) đó là yêu cầu người lao động (“NLĐ”) bồi hoàn chi phí đào tạo cho doanh nghiệp nếu không thực hiện đúng các cam kết với doanh nghiệp. Để giải quyết vấn đề nêu trên, NSDLĐ cần căn cứ vào hợp đồng lao động, hợp đồng đào tạo nghề và các quy định pháp luật có liên quan. Nhằm cung cấp cho độc giả thông tin chi tiết về vấn đề trên, TNTP sẽ đăng tải chuỗi bài viết về chủ đề Bồi hoàn chi phí đào tạo cho người sử dụng lao động. Bài viết dưới đây là bài viết đầu tiên với chủ đề: “Tổng quan về quan hệ đào tạo trong lao động”.

1.Quan hệ đào tạo giữa người sử dụng lao động và người lao động

1.1 Đào tạo và Hợp đồng đào tạo

Hoạt động đào tạo được đề cập trong bài viết này được hiểu là việc doanh nghiệp sử dụng kinh phí của mình (bao gồm cả kinh phí do đối tác tài trợ cho NSDLĐ) nhằm tổ chức đào tạo cho các cá nhân gồm: NLĐ đang làm việc cho mình hoặc những người sẽ làm việc cho mình. Hoạt động đào tạo này nhằm gia tăng nguồn nhân lực cho doanh nghiệp mà không nhằm mục đích kinh doanh sinh lời từ các hoạt động đào tạo.

Theo đó hợp đồng đào tạo nghề là hợp đồng được giao kết giữa NLĐ và NSDLĐ, về việc NSDLĐ sẽ đào tạo, nâng cao trình độ kỹ năng nghề của NLĐ từ kinh phí của NSDLĐ hoặc kinh phí do đối tác tài trợ và bên cạnh đó NLĐ cũng có thể phải chịu một phần chi phí, được gọi là chi phí đào tạo.

Hợp đồng đào tạo nghề phải có các nội dung cơ bản được quy định tại Điều 62 Bộ luật Lao động 2019 và Điều 39 Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014. Hết thời hạn đào tạo, hai bên phải ký kết hợp đồng lao động nếu thỏa mãn các điều kiện của nhau.

1.2 Quan hệ lao động và Quan hệ đào tạo

Quan hệ lao động bắt đầu hình thành khi NSDLĐ tuyển dụng NLĐ làm việc cho mình và kéo dài trong suốt khoảng thời gian sử dụng lao động. Việc xác lập, duy trì quan hệ lao động được ghi nhận trong Hợp đồng lao động. Theo đó, Hợp đồng lao động được quy định tại Điều 13 Bộ luật Lao động 2019 là sự thỏa thuận giữa NLĐ và NSDLĐ về việc làm có trả lương, điều kiện làm việc, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên.

Các quy định của pháp luật về vấn đề đào tạo nghề bao gồm: đào tạo nghề cho NLĐ trước khi sử dụng và đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ nghề nghiệp cho NLĐ trong quá trình làm việc tại doanh nghiệp. Do đó, quan hệ đào tạo nghề có thể bắt đầu hình thành từ trước khi phát sinh quan hệ lao động hoặc sau khi phát sinh quan hệ lao động.

Mặc dù có sự khác biệt về mục đích và nội dung, nhưng hai quan hệ này có mối quan hệ chặt chẽ:

• Quan hệ đào tạo là một phần của quan hệ lao động: Trong trường hợp doanh nghiệp muốn nâng cao tay nghề cho nhân viên để phù hợp với yêu cầu công việc, hợp đồng đào tạo được ký kết sau hợp đồng lao động. Một số trường hợp khác, quan hệ lao động và quan hệ đào tạo phát sinh đồng thời khi doanh nghiệp muốn đào tạo người làm việc cho mình ngay từ thời điểm mới bước vào quan hệ lao động.
• Cam kết làm việc sau đào tạo: Khi doanh nghiệp chi trả chi phí đào tạo cho NLĐ, hợp đồng đào tạo thường đi kèm với cam kết về thời gian làm việc tối thiểu tại doanh nghiệp sau khi hoàn thành khóa đào tạo. Nếu NLĐ vi phạm cam kết (ví dụ như nghỉ việc trước thời hạn), họ có thể phải hoàn trả chi phí đào tạo theo thỏa thuận hoặc theo quy định pháp luật.
• Quyền và nghĩa vụ của các bên: Hợp đồng đào tạo không thay thế hợp đồng lao động mà bổ sung các quyền và nghĩa vụ của NLĐ, đặc biệt là trách nhiệm bồi hoàn chi phí nếu NLĐ không tuân thủ cam kết.

NLĐ có trách nhiệm hoàn trả chi phí đào tạo cho NSDLĐ khi không thực hiện đúng cam kết về thời gian làm việc sau đào tạo. Trách nhiệm này được quy định cụ thể tại Điều 62 Bộ luật Lao động 2019 và được thực hiện trên cơ sở thỏa thuận trong hợp đồng đào tạo giữa các bên.

2.Các nghĩa vụ cơ bản của người lao động sau khi được đào tạo

Sau khi hoàn thành khóa đào tạo do NSDLĐ tài trợ một phần hoặc toàn bộ chi phí, NLĐ có một số nghĩa vụ quan trọng theo quy định tại Điều 62 Bộ luật Lao động 2019 và các thỏa thuận trong hợp đồng đào tạo. Những nghĩa vụ này nhằm đảm bảo lợi ích của doanh nghiệp khi đầu tư vào việc nâng cao tay nghề cho NLĐ. Dưới đây là các nghĩa vụ chính mà NLĐ cần thực hiện:

• Nghĩa vụ làm việc theo cam kết: NLĐ phải làm việc cho NSDLĐ trong khoảng thời gian tối thiểu đã được thỏa thuận trong hợp đồng đào tạo. Thời gian cam kết làm việc thường được tính dựa trên mức độ đào tạo và chi phí mà doanh nghiệp đã bỏ ra. Nếu NLĐ nghỉ việc trước thời gian cam kết, họ có thể phải hoàn trả một phần hoặc toàn bộ chi phí đào tạo, tùy theo thỏa thuận.
• Nghĩa vụ bảo mật thông tin và bảo vệ lợi ích doanh nghiệp: Nếu khóa đào tạo liên quan đến công nghệ, quy trình sản xuất hoặc bí mật kinh doanh, NLĐ có thể phải tuân thủ nghĩa vụ bảo mật thông tin. Một số hợp đồng đào tạo có điều khoản về hạn chế làm việc cho đối thủ cạnh tranh trong một khoảng thời gian nhất định sau khi nghỉ việc.
• Nghĩa vụ hoàn trả chi phí đào tạo nếu vi phạm cam kết: NLĐ có trách nhiệm hoàn trả chi phí đào tạo cho NSDLĐ khi không thực hiện đúng cam kết về thời gian làm việc sau đào tạo. Trách nhiệm này được quy định cụ thể tại Điều 62 Bộ luật Lao động 2019 và được thực hiện trên cơ sở thỏa thuận trong hợp đồng đào tạo giữa hai bên.

Trên đây là bài viết “Tổng quan về quan hệ đào tạo trong lao động” của TNTP. Mời quý độc giả đón đọc bài viết tiếp theo về chủ đề “Bồi hoàn chi phí đào tạo cho người sử dụng lao động” để nắm bắt được các điều kiện và các khoản chi phí đào tạo hợp lệ được hoàn trả cho người sử dụng lao động. Nếu quý độc giả có bất kỳ thắc mắc nào cần được giải đáp, xin vui lòng liên hệ trực tiếp với TNTP để được hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng,