Sửa đổi Bộ Luật Tố tụng dân sự: Quy định mới về thẩm quyền giải quyết tranh chấp dân sự của Tòa án

5 September, 2025 | TNTP LAW | Kiến Thức Pháp Luật

Xác định Tòa án có thẩm quyền giải quyết tranh chấp là bước đầu tiên và quan trọng khi khởi kiện tranh chấp dân sự tại Tòa án. Hiện nay, một số thay đổi quan trọng về thẩm quyền của Tòa án đã được ban hành thông qua tại Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án (“Luật sửa đổi”) có hiệu lực từ ngày 01/7/2025. Các quy định sửa đổi bổ sung tại Luật này là những thay đổi đáng kể, đặc biệt là về thẩm quyền giải quyết theo cấp của Tòa án. Theo đó, người khởi kiện cần hiểu rõ quy định mới để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Trong bài viết này, TNTP sẽ trình bày những điểm mới trong quy định về thẩm quyền giải quyết tranh chấp dân sự của Tòa án.

1.Quy định mới về thẩm quyền giải quyết tranh chấp của Tòa án theo cấp

Về thẩm quyền của Tòa án khu vực: Theo Điều 35 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, sửa đổi bổ sung 2025 (“BLTTDS”), Tòa án khu vực có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm toàn bộ các tranh chấp dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động được quy định tại BLTTDS.
Về thẩm quyền của Tòa án cấp tỉnh: Theo khoản 1 Điều 37 BLTTDS, Tòa án cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết phúc thẩm những vụ việc mà bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của Tòa án khu vực bị kháng cáo, kháng nghị.

Từ quy định tại Điều 35 và Điều 37 BLTTDS, có thể thấy, quy định về thẩm quyền giữa Tòa án khu vực và Tòa án cấp tỉnh có sự phân chia lại dựa theo thủ tục giải quyết vụ án. Cụ thể, Tòa án khu vực sẽ giải quyết sơ thẩm vụ án, trường hợp bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của Tòa án khu vực bị kháng cáo, kháng nghị, Tòa án cấp tỉnh mới thụ lý giải quyết vụ án theo thủ tục phúc thẩm.

2.Quy định mới về phạm vi thẩm quyền giải quyết tranh chấp của Tòa án theo lãnh thổ

Song song với việc sửa đổi, bổ sung quy định về thẩm quyền theo cấp tại BLTTDS, Ủy ban Thường hội Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 81/2025/UBTVQH15 quy định phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của các Tòa án có hiệu lực từ ngày 01/7/2025 (“Nghị quyết 81”), cụ thể:

Quy định hợp nhất, thành lập Tòa án cấp tỉnh

Theo Nghị quyết 81, hệ thống tổ chức của Tòa án nhân dân có 34 Tòa án cấp tỉnh được thành lập trên cơ sở hợp nhất các Tòa án cấp tỉnh trước đó. Thông tin một số TAND cấp tỉnh từ ngày 01/7/2025:

TAND Thành phố Hồ Chí Minh được thành lập trên cơ sở hợp nhất TAND Thành phố Hồ Chí Minh, TAND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu và TAND tỉnh Bình Dương.
TAND Thành phố Đà Nẵng được thành lập trên cơ sở hợp nhất TAND Thành phố Đà Nẵng và TAND tỉnh Quảng Nam.
Tòa án thành phố Hà Nội giữ nguyên, không thực hiện sắp xếp.
Thành lập Tòa án khu vực:

Nghị quyết 81 cũng quy định việc thành lập 355 Tòa án khu vực tại 34 tỉnh, thành phố, với phạm vi địa giới tương ứng với các đơn vị hành chính cấp xã, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 4 Nghị quyết 81. Thông tin về một số Tòa án khu vực tại Thành phố Hà Nội từ ngày 01/7/2025:

Tòa án khu vực 1: Kế thừa quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của TAND Ba Đình, TAND Tây Hồ, TAND Hoàn Kiếm.
Tòa án khu vực 2: Kế thừa quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của TAND Đống Đa, TAND Thanh Xuân.
Tòa án khu vực 3: Kế thừa quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của TAND Hai Bà Trưng, TAND Hoàng Mai.
Tòa án khu vực 4: Kế thừa quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của TAND Cầu Giấy, TAND Nam Từ Liêm, TAND Bắc Từ Liêm.
Tòa án khu vực 5: Kế thừa quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của TAND Gia Lâm, TAND Long Biên.
Tòa án khu vực 6: Kế thừa quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của TAND Chương Mỹ, TAND Hà Đông, TAND Thanh Oai.

Mặc dù Luật sửa đổi không sửa đổi, bổ sung trực tiếp các quy định về xác định thẩm quyền theo lãnh thổ tại BLTTDS 2015 nhưng việc hợp nhất các Tòa án cấp tỉnh và thành lập các Tòa án khu vực cũng ảnh hưởng tới việc xác định cụ thể Tòa án có thẩm quyền giải quyết tranh chấp.

3.Quy định mới về thẩm quyền giám đốc thẩm, tái thẩm

Căn cứ Điều 357 BLTTDS, thẩm quyền giải quyết giám đốc thẩm và tái thẩm được quy định tương đồng. Theo đó, căn cứ Điều 337 BLTTDS, thẩm quyền giám đốc thẩm và tái thẩm được quy định như sau:

Ủy ban Thẩm phán Tòa án cấp tỉnh giám đốc thẩm bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án khu vực trong phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ bị kháng nghị.
Hội đồng Thẩm phán Tòa án tối cao giám đốc thẩm bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án cấp tỉnh bị kháng nghị.

Trường hợp những bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật về cùng một vụ án dân sự cùng thuộc thẩm quyền giám đốc thẩm của Tòa án cấp tỉnh và Tòa án tối cao thì Tòa án tối cao có thẩm quyền giám đốc thẩm toàn bộ vụ án.

Như vậy, do Tòa án nhân dân cấp cao đã kết thúc hoạt động, thẩm quyền giám đốc thẩm, tái thẩm đã được quy định lại. Cụ thể, Ủy ban Thẩm phán Tòa án cấp tỉnh đã tiếp nhận thẩm quyền của Ủy ban Thẩm phán Tòa án cấp cao trong việc giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định của Tòa án khu vực.

Trên đây là bài viết “Sửa đổi Bộ Luật Tố tụng dân sự: Quy định mới về thẩm quyền giải quyết tranh chấp dân sự của Tòa án” mà TNTP gửi đến bạn đọc. Hy vọng bài viết hữu ích với Quý độc giả.

Trân trọng,

Tin mới