‘Thời hiệu khởi kiện là thời hạn mà chủ thể được quyền khởi kiện để yêu cầu Tòa án hoặc trọng tài giải quyết vụ án dân sự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm; nếu thời hạn đó kết thúc thì mất quyền khởi kiện. Trong bài viết dưới đây, TNTP sẽ trình bày một số nội dung liên quan đến thời hiệu khởi kiện hợp đồng thế chấp tài sản để các bên trong quan hệ hợp đồng tham khảo và lưu ý khi tiến hành việc khởi kiện tại cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp.
1. Về sự phụ thuộc về thời hiệu khởi kiện của hợp đồng thế chấp tài sản
Vì hợp đồng thế chấp tài sản thực chất là một hợp đồng phụ, một bộ phận của hợp đồng chính – hợp đồng vay tài sản nên việc khởi kiện nói chung và thời hiệu khởi kiện để giải quyết tranh chấp nói riêng được tính theo thời hiệu khởi kiện của hợp đồng chính.
2. Về thời hiệu khởi kiện
Căn cứ Điều 429 BLDS 2015, thời hiệu khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng nói chung, hợp đồng thế chấp tài sản nói riêng là 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm. Tuy nhiên, việc đòi lại tài sản trong hợp đồng vay tài sản không áp dụng thời hiệu khởi kiện bởi thuộc trường hợp “yêu cầu bảo vệ quyền sở hữu”. Bên cho vay không còn quyền sở hữu tài sản là tiền vay kể từ khi cho bên vay theo quy định sau: “Bên vay trở thành chủ sở hữu tài sản vay kể từ thời điểm nhận tài sản đó.” Do vậy, khi bên cho vay khởi kiện yêu cầu bên vay thực hiện trách nhiệm thanh toán các khoản tiền thì khoản tiền nợ gốc không áp dụng thời hiệu khởi kiện, chỉ áp dụng thời hiệu khởi kiện đối với khoản tiền nợ lãi và các khoản chi phí khác phát sinh liên quan đến hợp đồng vay tài sản.
BLDS 2015 quy định “thời hiệu khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng”, không đề cập đến trọng tài, trong khi đó, BLDS 2015 lại quy định “trường hợp quyền dân sự bị xâm phạm hoặc có tranh chấp thì việc bảo vệ quyền được thực hiện theo pháp luật tố tụng tại Tòa án hoặc trọng tài”. Theo quy định tại Điều 33 Luật Trọng tài thương mại 2010, trừ trường hợp luật chuyên ngành có quy định khác, thời hiệu khởi kiện theo thủ tục trọng tài là 02 năm, kể từ thời điểm quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm.
3. Về thời gian không tính vào thời hiệu khởi kiện
BLDS 2015 quy định về thời gian không tính vào thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự, thời hiệu yêu cầu giải quyết việc dân sự bao gồm:
• Khoảng thời gian xảy ra sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan làm cho chủ thể có quyền khởi kiện, quyền yêu cầu không thể khởi kiện, yêu cầu trong phạm vi thời hiệu.
• Khoảng thời gian chưa có người đại diện trong trường hợp người có quyền khởi kiện, người có quyền yêu cầu là người chưa thành niên, mất năng lực hành vi dân sự, có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự. Người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự chưa có người đại diện khác thay thế trong trường hợp sau đây: Người đại diện chết nếu là cá nhân, chấm dứt tồn tại nếu là pháp nhân; Người đại diện vì lý do chính đáng mà không thể tiếp tục đại diện được.
4. Về việc bắt đầu lại thời hiệu khởi kiện
Mặc dù thời hiệu khởi kiện đã hết, trong một số trường hợp, thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự vẫn có thể được bắt đầu lại, cụ thể như sau:
• Bên có nghĩa vụ đã thừa nhận một phần hoặc toàn bộ nghĩa vụ của mình đối với người khởi kiện;
• Bên có nghĩa vụ thừa nhận hoặc thực hiện xong một phần nghĩa vụ của mình đối với người khởi kiện;
• Các bên đã tự hòa giải với nhau.
5. Về việc thụ lý của Tòa án
Nếu như trước đây, Tòa án sẽ không thụ lý hoặc trả lại hồ sơ yêu cầu giải quyết tranh chấp hết thời hiệu khởi kiện thì hiện tại, theo quy định tại Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, trong trường hợp hết thời hiệu khởi kiện, Tòa án vẫn phải thụ lý vụ án và chỉ áp dụng quy định về thời hiệu khởi kiện theo yêu cầu áp dụng thời hiệu của ít nhất một bên.
Trên đây là bài viết của TNTP về “Quy định pháp luật về thời hiệu khởi kiện hợp đồng thế chấp tài sản”. Trường hợp có vấn đề cần trao đổi, vui lòng liên hệ với TNTP để được hỗ trợ kịp thời.
Trân trọng,
