Khi bản án đã có hiệu lực pháp luật, điều này có nghĩa rằng kết quả của vụ kiện đã được xác định rõ ràng và các bên liên quan phải thực hiện những nghĩa vụ mà bản án quy định. Tuy nhiên, trong thực tế, nhiều trường hợp bên phải trả nợ vẫn cố tình không thực hiện nghĩa vụ theo bản án. Vậy, khi rơi vào tình huống này, bên được thi hành án cần làm gì để bảo vệ quyền lợi của mình? Dưới đây là các bước chi tiết và các biện pháp mà bên được thi hành án có thể thực hiện để giải quyết tình huống này.
1. Bên được thi hành án yêu cầu thi hành án
a. Quy định pháp luật về thời hạn nộp đơn thi hành án
• Sau khi có Bản án/Quyết định/Phán quyết có hiệu lực pháp luật của Tòa án hoặc Trọng tài, trong trường hợp bên nợ không tự nguyện thực thi hành thì bên được thi hành án có thể đề nghị cơ quan thi hành án sử dụng quyền hạn của mình áp dụng các biện pháp để thi hành Bản án/Quyết định/Phán quyết.
• Bước đầu tiên và quan trọng nhất là bên được thi hành án phải nộp đơn yêu cầu cơ quan thi hành án dân sự thi hành Bản án/Quyết định/Phán quyết. Thời hạn yêu cầu thi hành án dân sự là 05 năm, kể từ ngày bản án có hiệu lực hoặc kể từ thời điểm được ấn định thực hiện nghĩa vụ. Nếu quá thời hạn này mà người được thi hành án không yêu cầu cơ quan Thi hành án dân sự có thẩm quyền ra quyết định thi hành án, thì người được thi hành án không có quyền yêu cầu thi hành án nữa. Tuy nhiên, nếu người được thi hành án chứng minh được rằng có lý do chính đáng không thể yêu cầu thi hành án trong thời hạn quy định, thì có thể được xem xét ngoại lệ.
b. Hồ sơ yêu cầu thi hành án
Hồ sơ yêu cầu thi hành án thường bao gồm các tài liệu như:
• Bản án/Quyết định/Phán Quyết của Tòa án hoặc Trọng Tài đã có hiệu lực pháp luật và các giấy tờ tài liệu khác cơ liên quan. Lưu ý: người được thi hành án nộp bản gốc.
• Bản gốc Đơn đề nghị thi hành án.
• Các chứng từ, giấy tờ xác minh thông tin của các bên liên quan (VD: Đăng ký kinh doanh, căn cước công dân, hộ chiếu,tài liệu chứng minh tài sản của bên bị thi hành án (nếu c…).
Đương sự hoặc người được ủy quyền có thể yêu cầu thi hành án bằng hình thức nộp đơn trực tiếp hoặc gửi đơn qua bưu điện. Trường hợp người yêu cầu trực tiếp trình bày bằng lời nói thì cơ quan thi hành án dân sự phải lập biên bản.
Việc chuẩn bị đầy đủ hồ sơ giúp quá trình thi hành án diễn ra nhanh chóng và chính xác, giảm thiểu các vướng mắc về thủ tục.
2. Xác minh tài sản của bên nợ
• Sau khi nộp Đơn yêu cầu thi hành án, việc xác minh tài sản của bên nợ là rất quan trọng. Đây là quá trình mà cơ quan thi hành án sẽ kiểm tra tài sản hiện có của bên nợ để xác định khả năng trả nợ. Xác minh tài sản giúp bên được thi hành án có cơ sở yêu cầu kê biên hoặc phong tỏa các tài sản này để đảm bảo quyền lợi của mình. Cơ quan thi hành án có thể tiến hành xác minh tài sản của bên nợ thông qua nhiều kênh như:
– Xác minh tài khoản ngân hàng của bên nợ.
– Kiểm tra các tài sản cố định như bất động sản, động sản được đăng ký.
– Xác định nguồn thu nhập từ công việc hoặc hoạt động kinh doanh của bên nợ.
• Việc xác minh tài sản không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của bên được thi hành án mà còn giúp cơ quan thi hành án có cơ sở để áp dụng các biện pháp cưỡng chế phù hợp.
3. Áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành án
Các biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự là công cụ quan trọng trong hệ thống pháp luật, nhằm bảo đảm các phán quyết của tòa án được thực thi một cách công bằng và hiệu quả. Cụ thể:
• Khấu trừ tiền trong tài khoản: Thu hồi và xử lý tiền, giấy tờ có giá thuộc quyền sở hữu của người phải thi hành án, bao gồm cả tiền trong tài khoản ngân hàng.
• Trừ vào thu nhập: Khấu trừ một phần thu nhập hàng tháng của người phải thi hành án để thi hành nghĩa vụ.
• Kê biên, xử lý tài sản: Kê biên, định giá và xử lý tài sản của người phải thi hành án, ngay cả khi tài sản đang được người khác giữ.
• Khai thác tài sản: Yêu cầu khai thác tài sản của người phải thi hành án để thi hành các nghĩa vụ theo phán quyết.
• Buộc chuyển giao: Buộc người phải thi hành án chuyển giao vật, quyền tài sản hoặc giấy tờ theo phán quyết của tòa án.
• Cấm hoặc yêu cầu thực hiện hành vi: Buộc người phải thi hành án thực hiện hoặc không thực hiện một số công việc nhất định theo yêu cầu của bản án.
• Áp dụng các biện pháp bổ sung:
– Phong tỏa tài sản tạm thời: Trong trường hợp có dấu hiệu bên nợ cố tình tẩu tán tài sản để trốn tránh nghĩa vụ, bên được thi hành án có thể yêu cầu áp dụng biện pháp phong tỏa tài sản tạm thời. Việc này giúp bảo vệ quyền lợi của bên được thi hành án trong khi chờ các biện pháp cưỡng chế chính thức được áp dụng.
– Tạm hoãn xuất cảnh: Cơ quan thi hành án có thể áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh đối với người phải thi hành án hoặc đại diện theo pháp luật của pháp nhân có nghĩa vụ thi hành án. Điều này ngăn chặn việc bên nợ trốn tránh nghĩa vụ trả nợ hoặc sử dụng các biện pháp khác để tẩu tán tài sản ra nước ngoài.
Việc sử dụng biện pháp phù hợp sẽ giúp đảm bảo việc yêu cầu bên nợ thi hành án một cách nhanh chóng và hiệu quả
4. Thương lượng và thỏa thuận
• Trong nhiều trường hợp, thay vì phải chờ đợi quá trình cưỡng chế thi hành án kéo dài, bên được thi hành án có thể cân nhắc đến việc thương lượng với bên nợ. Thỏa thuận giữa các bên có thể giúp giải quyết nhanh chóng vấn đề và đạt được sự đồng thuận về cách thức trả nợ. Các phương án thỏa thuận có thể như sau:
– Thanh toán nợ theo từng đợt.
– Thỏa thuận về việc giãn thời hạn trả nợ.
– Đề nghị các hình thức thanh toán khác nếu bên nợ không thể trả nợ bằng tiền.
• Việc thương lượng giúp giảm căng thẳng và chi phí phát sinh từ quá trình thi hành án. Đồng thời, thỏa thuận tự nguyện giữa các bên thường có xu hướng được thực hiện nhanh chóng và linh hoạt hơn so với các biện pháp cưỡng chế.
5. Tìm kiếm sự hỗ trợ từ luật sư
• Vai trò của luật sư trong quá trình thi hành án: Nếu quá trình thi hành án gặp nhiều khó khăn hoặc phức tạp, việc tìm kiếm sự hỗ trợ từ luật sư là rất cần thiết. Luật sư có thể hỗ trợ tư vấn, kiểm tra và xác định các biện pháp pháp lý phù hợp nhất để đảm bảo việc thi hành án diễn ra suôn sẻ và hiệu quả.
• Đại diện pháp lý tại tòa án: Luật sư có thể đại diện cho bên được thi hành án trong các phiên tòa hoặc các buổi làm việc với cơ quan thi hành án, từ đó bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ. Đồng thời, luật sư cũng giúp đảm bảo rằng mọi thủ tục pháp lý được thực hiện đúng theo quy định của pháp luật, tránh những rủi ro phát sinh.
Khi bản án đã có hiệu lực pháp luật nhưng bên nợ không trả nợ, bên được thi hành án có nhiều biện pháp và giải pháp để bảo vệ quyền lợi của mình. Từ việc yêu cầu thi hành án, xác minh tài sản, áp dụng các biện pháp cưỡng chế, đến thương lượng hoặc tìm kiếm sự hỗ trợ từ luật sư, mỗi bước đều cần được thực hiện một cách chặt chẽ và đúng pháp luật. Việc nắm rõ các quy định pháp luật và phối hợp hiệu quả với cơ quan thi hành án cũng như luật sư sẽ giúp bên được thi hành án thu hồi nợ nhanh chóng và hiệu quả.
Trên đây là bài viết “Phải làm gì khi Bản án có hiệu lực pháp luật nhưng bên nợ không trả nợ?” mà TNTP gửi đến Quý độc giả. TNTP hi vọng bài viết này giúp ích cho Quý độc giả.
Trân trọng,
