Các vấn đề cần lưu ý khi giải quyết tranh chấp Hợp đồng tín dụng

Việc giải quyết tranh chấp phát sinh từ Hợp đồng tín dụng luôn là mối quan tâm hàng đầu đối với các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp cũng như cá nhân vay vốn. Để bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của mình, các bên liên quan cần nắm rõ các dạng tranh chấp thường gặp, phương thức giải quyết phù hợp, cũng như những sai lầm phổ biến trong thực tiễn xét xử. Trong bài viết dưới đây, TNTP sẽ phân tích những vấn đề trọng yếu cần lưu ý khi xử lý tranh chấp Hợp đồng tín dụng, giúp Quý bạn đọc có được cái nhìn toàn diện và định hướng rõ ràng cho từng tình huống cụ thể.

1.Các dạng tranh chấp Hợp đồng tín dụng phổ biến

Hợp đồng tín dụng là một văn bản pháp lý ràng buộc giữa tổ chức cho vay (ngân hàng hoặc công ty tài chính) và bên vay (cá nhân hoặc doanh nghiệp). Theo đó, bên cho vay cấp một khoản tiền cho khách hàng, và khách hàng có trách nhiệm hoàn trả đầy đủ cả gốc lẫn lãi trong thời gian đã thỏa thuận.

Tranh chấp hợp đồng tín dụng phát sinh khi có sự bất đồng giữa ngân hàng, tổ chức tín dụng và khách hàng vay vốn về quyền và nghĩa vụ trong quan hệ tín dụng. Một số dạng tranh chấp hợp đồng tín dụng phổ biến có thể kể đến như sau:

• Tranh chấp về nghĩa vụ thanh toán nợ gốc và lãi: Đây là tranh chấp phổ biến nhất, xảy ra khi khách hàng vay không thanh toán hoặc thanh toán không đầy đủ khoản nợ gốc và lãi. Nguyên nhân có thể do mất khả năng thanh toán, sử dụng vốn không hiệu quả hoặc cố tình trốn tránh nghĩa vụ. Một số trường hợp khách hàng cho rằng lãi suất áp dụng không đúng thỏa thuận hoặc vượt quy định pháp luật. Theo Nghị quyết 01/2019/NQ-HĐTP, mức lãi suất quá hạn không được vượt quá 150% lãi suất trong hạn tại thời điểm chuyển nợ quá hạn. Tranh chấp về nghĩa vụ thanh toán nợ gốc và lãi còn phát sinh trong trường hợp khách hàng vay cho rằng bên cho vay áp dụng sai lãi suất, tính lãi chồng lãi, hoặc áp dụng các khoản phí, phạt không đúng quy định.

• Tranh chấp về tài sản bảo đảm: Tranh chấp thường phát sinh do bất đồng về hiệu lực hợp đồng thế chấp, phạm vi bảo đảm hoặc xử lý tài sản. Phổ biến nhất là tranh chấp về quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất khi tài sản đứng tên một người trong thời kỳ hôn nhân hoặc hộ gia đình. Ngoài ra, tranh chấp còn phát sinh khi tổ chức tín dụng thực hiện các biện pháp xử lý tài sản bảo đảm không đúng quy định, hoặc không thống nhất được với bên vay về giá trị tài sản khi xử lý. 
• Tranh chấp liên quan đến bên thứ ba: Theo Điều 335 Bộ luật Dân sự 2015, cá nhân, tổ chức có tự mình đứng ra bảo lãnh để bảo đảm nghĩa vụ của bên vay. Tranh chấp thường xoay quanh phạm vi trách nhiệm của bên thứ ba và hiệu lực hợp đồng bảo lãnh, hợp đồng thế chấp.

2.Phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng

Khi phát sinh tranh chấp hợp đồng, các bên có thể lựa chọn một trong bốn phương thức giải quyết chính: thương lượng, hòa giải, trọng tài hoặc khởi kiện tại tòa án.

• Giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng bằng phương thức thương lượng
• Thương lượng là phương thức được khuyến khích sử dụng vì tính linh hoạt, nhanh chóng và giúp duy trì mối quan hệ hợp tác lâu dài giữa các bên. Trong quá trình thương lượng, các bên tự bàn bạc, đàm phán mà không bị ràng buộc bởi trình tự, thủ tục phức tạp.
• Trong thực tiễn, nhiều tổ chức tín dụng đã xây dựng quy trình thương lượng, cơ cấu lại khoản nợ cho khách hàng gặp khó khăn tài chính. Các biện pháp thương lượng có thể bao gồm: giãn thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi suất, cơ cấu lại khoản nợ, hoặc thỏa thuận về việc bán tài sản bảo đảm để thu hồi nợ.
• Giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng bằng phương thức hòa giải

• Hòa giải là phương thức sử dụng bên thứ ba trung gian (hòa giải viên hoặc trung tâm hòa giải) để hỗ trợ các bên tìm ra giải pháp chung để giải quyết tranh chấp. Tuy nhiên, giống như thương lượng, kết quả hòa giải không mang tính bắt buộc và phụ thuộc vào thiện chí của các bên trong việc thực hiện thỏa thuận chung..
• Giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng bằng phương thức trọng tài
• Để áp dụng phương thức giải quyết tranh chấp trọng tài, các bên cần có thỏa thuận trọng tài, thường được ghi nhận trong hợp đồng tín dụng hoặc thỏa thuận riêng sau khi tranh chấp phát sinh.
• Phương thức này có nhiều ưu điểm như phán quyết có giá trị chung thẩm; thủ tục linh hoạt, tiết kiệm thời gian so với tố tụng tòa án; bảo mật thông tin, phù hợp với doanh nghiệp muốn giữ kín tranh chấp.
• Tuy nhiên, chi phí trọng tài thường cao hơn so với các phương thức khác và đòi hỏi các bên phải có thỏa thuận giải quyết tranh chấp bằng trọng tài.

• Giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng bằng Tòa án
• Khi các phương thức trên không đem lại kết quả, khởi kiện tại tòa án là giải pháp cuối cùng. Tòa án là phương thức giải quyết tranh chấp mạnh mẽ nhất, áp dụng khi các bên không thể tự thỏa thuận giải quyết với nhau. Theo Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, tòa án sẽ xem xét hồ sơ, chứng cứ và ra phán quyết dựa trên quy định pháp luật.
• Tuy nhiên, giải quyết tranh chấp tại Tòa án thường kéo dài, tốn kém chi phí và không bảo đảm bí mật thông tin. Đặc biệt, đối với tranh chấp hợp đồng tín dụng, việc kéo dài thời gian giải quyết có thể làm tăng nghĩa vụ trả nợ của bên vay do phát sinh thêm lãi, lãi quá hạn.

3.Các vấn đề cần lưu ý khi giải quyết tranh chấp Hợp đồng tín dụng

Giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng đòi hỏi sự am hiểu pháp luật, đánh giá chứng cứ chặt chẽ và lựa chọn phương án phù hợp. Dưới đây là một số vấn đề cần lưu ý khi các bên giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng:

• Thứ nhất, kiểm tra tính hợp pháp của hợp đồng tín dụng: Một số hợp đồng tín dụng có thể bị tuyên vô hiệu một phần hoặc toàn bộ nếu vi phạm các quy định pháp luật về hình thức, nội dung, hoặc điều kiện giao kết. Khi các bên tham gia giải quyết tranh chấp cần kiểm tra về tính hợp pháp của hợp đồng tín dụng như: tính hợp pháp của các điều khoản trong hợp đồng; hình thức hợp đồng, thẩm quyền ký kết hợp đồng, lãi suất cho vay,
• Thứ hai, đánh giá thực trạng thực hiện nghĩa vụ trong hợp đồng: Tranh chấp thường phát sinh từ việc khách hàng không thể trả nợ đúng hạn hoặc ngân hàng áp dụng các điều khoản bất lợi cho khách hàng. Để giải quyết tranh chấp một cách hiệu quả, các bên cần tiến hành đối chiếu nội dung hợp đồng với tình hình thực hiện thực tế, xác định các khoản đã thanh toán và số dư nợ thực tế, kiểm tra tính hợp lý của việc áp dụng lãi suất chậm trả,…
• Thứ ba, chuẩn bị hồ sơ chứng cứ đầy đủ, chặt chẽ: Việc thu thập và đánh giá chứng cứ là yếu tố quan trọng quyết định thành công của vụ việc. Các bên cần chuẩn bị kỹ lưỡng những tài liệu liên quan để chứng minh quyền lợi và nghĩa vụ của mình, bao gồm Hợp đồng tín dụng, sao kê giao dịch thanh toán nợ, biên bản làm việc giữa các bên, chứng từ liên quan đến tài sản bảo đảm (nếu có),…
• Thứ tư, lựa chọn phương án giải quyết phù hợp: Việc lựa chọn phương thức giải quyết cần cân nhắc đến mức độ nghiêm trọng của tranh chấp, thiện chí hợp tác của các bên. Các bên nên ưu tiên lựa chọn thương lượng để giải quyết tranh chấp một cách nhanh chóng và tránh ảnh hưởng đến quan hệ hợp tác. Nếu một bên không thiện chí, bên còn lại có thể lựa chọn các phương thức khác như hòa giải, trọng tài hoặc khởi kiện.
• Thứ năm, xác định đúng tư cách tố tụng của đương sự: Xác định đúng tư cách tố tụng của đương sự là yêu cầu quan trọng đầu tiên trong quá trình giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng tại Tòa án. Một số lưu ý khi xác định tư cách đương sự như sau:
• Theo quy định pháp luật, chi nhánh, phòng giao dịch của tổ chức tín dụng không có tư cách pháp nhân, nên đương sự phải là tổ chức tín dụng.
• Tương tự, với doanh nghiệp tư nhân vay vốn, doanh nghiệp tư nhân không phải là pháp nhân, chủ doanh nghiệp tư nhân là chủ sở hữu của toàn bộ tài sản, chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về mọi hoạt động của doanh nghiệp. Do đó, đương sự trong vụ án phải là chủ doanh nghiệp tư nhân.
• Trong tranh chấp tài sản thế chấp đứng tên một người thời kỳ hôn nhân, cần xác định tài sản thế chấp là tài sản chung hay tài sản riêng của vợ chồng, đảm bảo cả vợ và chồng tham gia tố tụng khi cần thiết.

Giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng đòi hỏi sự am hiểu quy định pháp luật, đánh giá chứng cứ chặt chẽ và lựa chọn phương án giải quyết tranh chấp phù hợp. Việc chủ động kiểm tra hợp đồng, xác định rõ quyền và nghĩa vụ của các bên và lựa chọn biện pháp giải quyết hợp lý sẽ giúp các bên giảm thiểu rủi ro và đạt được kết quả tốt nhất.

Trên đây là bài viết của TNTP về các vấn đề cần lưu ý khi giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng. Hi vọng những thông tin trên sẽ hữu ích với quý độc giả. Trường hợp cần hỗ trợ, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi.

Trân trọng.