Tổng hợp các điểm nổi bật của Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi năm 2025

Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi năm 2025 có hiệu lực từ ngày 15/10/2025 được xem là một bước tiến quan trọng trong việc củng cố khung pháp lý cho hoạt động tín dụng và xử lý nợ. Trong bài viết này, TNTP sẽ chia sẻ tới Quý độc giả các quy định nổi bật trong Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi năm 2025 nhằm nâng cao hiệu quả thu hồi và xử lý nợ xấu và tăng cường sự minh bạch và an toàn của hệ thống tài chính, ngân hàng.

I.Quy định mới về quyền thu giữ tài sản bảo đảm

Một trong những điểm nổi bật nhất của Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi 2025 là việc lần đầu tiên ghi nhận đầy đủ, cụ thể quyền thu giữ tài sản bảo đảm của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức mua bán, xử lý nợ (“Bên xử lý khoản nợ”) khi xử lý nợ xấu. Tuy nhiên, để cơ chế này được áp dụng đúng và hiệu quả, pháp luật đặt ra những điều kiện chặt chẽ về việc xác định khoản nợ xấu, tình trạng pháp lý của tài sản bảo đảm cũng như yêu cầu minh bạch trong quá trình công khai thông tin, phối hợp với cơ quan nhà nước và các quy định khác. Việc thực hiện thu giữ tài sản bảo đảm cũng phải được tiến hành theo đúng trình tự, thủ tục theo quy định pháp luật từ bước yêu cầu bên bảo đảm giao tài sản, công khai thông báo, cho đến việc tiến hành thu giữ có sự giám sát của chính quyền địa phương nhằm đảm bảo tính hợp pháp và khách quan.

Nội dung này có tính chất chuyên sâu và tác động trực tiếp đến thực tiễn hoạt động của các Bên xử lý khoản nợ, do đó, TNTP đã dành riêng hai bài viết chi tiết để phân tích nội dung trên gồm: (i) Điều kiện để thu giữ tài sản bảo đảm theo Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi 2025 và (ii) Trình tự, thủ tục thu giữ tài sản bảo đảm theo Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi 2025. Quý độc giả có thể tìm đọc hai bài viết này để có cái nhìn tổng quan, đầy đủ và thực tiễn hơn về quyền thu giữ tài sản bảo đảm.

II.Quy định bổ sung về xử lý tài sản đang bị kê biên và hoàn trả tài sản bảo đảm là vật chứng trong vụ án hình sự

1.Kê biên tài sản của bên phải thi hành án đang được sử dụng làm tài sản bảo đảm cho khoản nợ xấu

Theo quy định mới tại Điều 198b Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi năm 2025, tài sản bảo đảm cho khoản nợ xấu sẽ chỉ được kê biên, xử lý theo quy định của pháp luật về thi hành án dân sự trong 03 (ba) trường hợp sau:

• Hợp đồng bảo đảm hoặc trong văn bản khác (sau chung là “hợp đồng bảo đảm”) giữa Bên xử lý khoản nợ và bên bảo đảm được ký kết và phát sinh hiệu lực sau thời điểm bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật;
• Thi hành bản án, quyết định về cấp dưỡng, bồi thường thiệt hại về tính mạng, sức khoẻ;
• Có sự đồng ý bằng văn bản của Bên xử lý khoản nợ.

Như vậy, trừ khi thuộc một trong ba trường hợp nêu trên, cơ quan thi hành án không được phép kê biên, xử lý tài sản đang được dùng làm bảo đảm cho khoản nợ xấu.

Trước đây, không có quy định cụ thể trong Luật Các tổ chức tín dụng hoặc Luật Thi hành án dân sự nhằm hạn chế việc kê biên, xử lý đối với các tài sản bảo đảm cho khoản nợ xấu. Theo đó, quy định mới trong Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi 2025 có thể được xem là một bước tiến quan trọng, vừa bảo vệ quyền xử lý tài sản bảo đảm của Bên xử lý khoản nợ, vừa góp phần thúc đẩy xử lý nợ xấu hiệu quả, đồng thời nâng cao tính minh bạch và ổn định pháp lý trong hoạt động tín dụng.

Ngoài ra, tại khoản 2 Điều 3 Luật Các tổ chức tín dụng 2025 quy định trường hợp tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu đã bị kê biên, xử lý theo quy định tại Điều 90 của Luật Thi hành án dân sự nhưng chưa giải quyết xong trước ngày 15/10/2025 thì được tiếp tục áp dụng quy định của pháp luật về thi hành án dân sự để thực hiện. Điều này có thể hiểu rằng nếu vụ việc thi hành án đang trong quá trình kê biên trước ngày Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi năm 2025 có hiệu lực, nhưng tài sản kê biên là tài sản bảo đảm cho khoản nợ xấu và không thuộc một trong ba trường hợp nêu trên, thì tổ chức tín dụng có thể yêu cầu áp dụng quy định mới để bảo vệ quyền ưu tiên xử lý tài sản bảo đảm. Tuy nhiên, việc áp dụng có thể cần sự xem xét của cơ quan có thẩm quyền, đặc biệt nếu vụ việc đã có quyết định kê biên hợp lệ theo pháp luật hiện hành.

2.Quy định về việc hoàn trả tài sản bảo đảm là vật chứng trong vụ án hình sự

Trước khi Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi 2025 có hiệu lực, không có quy định rõ ràng nào về việc hoàn trả vật chứng trong vụ án hình sự liên quan đến tài sản bảo đảm cho khoản nợ xấu. Điều 198c Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi năm 2025 khắc phục vướng mắc này và tạo tính linh hoạt cao hơn trong xử lý tài sản bảo đảm.

Cụ thể, cơ quan tiến hành tố tụng hình sự hoàn trả vật chứng trong vụ án hình sự là tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu khi đáp ứng các điều kiện sau:

• Cơ quan tiến hành tố tụng đã hoàn tất thủ tục xác định chứng cứ và xét thấy việc hoàn trả không ảnh hưởng đến việc xử lý vụ án và thi hành án hình sự;
• Có đề nghị hoàn trả của bên nhận bảo đảm là Bên xử lý khoản nợ;
• Có thỏa thuận về việc thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu trong hợp đồng bảo đảm.

Điều 198c Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi năm 2025 là quy định bổ sung quan trọng nhằm đảm bảo quyền bảo đảm của tổ chức tín dụng khi tài sản liên quan là vật chứng hình sự trong vụ án, tạo điều kiện hoàn trả tài sản bảo đảm cho bên nhận nếu đủ điều kiện pháp lý mà không ảnh hưởng đến việc xử lý vụ án nhằm hỗ trợ việc xử lý nợ xấu nhanh chóng, hiệu quả và tuân thủ pháp luật.

III.Sửa đổi, bổ sung quy định về việc Ngân hàng Nhà nước cho vay đặc biệt với lãi suất 0%

Một quy định quan trọng khác trong Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi 2025 là việc trao quyền chủ động cho Ngân hàng Nhà nước trong phê duyệt các khoản vay đặc biệt với lãi suất 0% đối với các tổ chức tín dụng trong trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 192 Luật này. Đây là chủ thể duy nhất có thẩm quyền quyết định việc cho vay đặc biệt trong trường hợp tổ chức tín dụng rơi vào nguy cơ mất khả năng chi trả, mất khả năng thanh khoản, mất an toàn hệ thống theo khoản 1 Điều 192 của Luật Các tổ chức tín dụng 2024. Khoản vay đặc biệt này được thực hiện thông qua quyết định cho vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước và kèm theo hợp đồng vay đặc biệt được ký kết giữa hai bên. Khoản vay có thể được thực hiện có tài sản bảo đảm hoặc không có tài sản bảo đảm, tùy theo từng trường hợp cụ thể do Ngân hàng Nhà nước đánh giá và quyết định.

Ngoài ra, tại khoản 1 Điều 3 Luật Các tổ chức tín dụng 2025 quy định chuyển tiếp đối với trường hợp khoản vay đặc biệt của tổ chức tín dụng từ Ngân hàng Nhà nước đã được Thủ tướng chính phủ quyết định trước ngày 15/10/2025, cụ thể như sau:

• Các bên tiếp tục thực hiện theo Quyết định/Hợp đồng cho vay đã có hiệu lực;
• Ngân hàng Nhà nước có quyền xem xét gia hạn khoản vay và áp dụng mức lãi suất mới là 0%/năm theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước.

Quy định chuyển tiếp này giúp đảm bảo tính liên tục và nhất quán, đồng thời thể hiện sự hỗ trợ tối đa từ phía cơ quan quản lý đối với các tổ chức tín dụng đang trong quá trình phục hồi, cơ cấu lại.

Tóm lại, Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi 2025 đã đưa ra những điều chỉnh kịp thời, sát với nhu cầu thực tiễn, đồng thời giải quyết nhiều vướng mắc tồn tại trong quá trình xử lý nợ và bảo đảm quyền lợi cho các bên liên quan. Hy vọng bài viết này sẽ mang đến cho Quý độc giả cái nhìn tổng quan, rõ ràng và hữu ích trong việc tiếp cận và áp dụng các quy định mới của Luật.