Khi hợp đồng thương mại phát sinh tranh chấp, nếu các bên đã có thoả thuận về cơ quan giải quyết tranh chấp thì thẩm quyền giải quyết được ưu tiên áp dụng theo thoả thuận. Trong trường hợp không có thoả thuận và các bên không tự hòa giải thì tranh chấp được giải quyết tại Tòa án có thẩm quyền. Khi đó, bên khởi kiện cần nắm rõ quy định pháp luật để nộp đơn khởi kiện đúng thẩm quyền giải quyết. Trong bài viết này, TNTP sẽ cung cấp cho bạn đọc kiến thức pháp lý về “Thẩm quyền Tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng thương mại”.
1. Tranh chấp hợp đồng thương mại là gì?
Trong các văn bản pháp luật hiện nay chưa có định nghĩa thế nào là tranh chấp hợp đồng thương mại. Vậy, để hiểu tranh chấp hợp đồng thương mại là gì, chúng ta cần hiểu được hai khái niệm liên quan, cụ thể là tranh chấp hợp đồng và tranh chấp thương mại.
• Tranh chấp hợp đồng là những mâu thuẫn, bất đồng ý kiến giữa các bên trong quan hệ hợp đồng, chủ yếu xuất phát từ việc không thực hiện hoặc thực hiện không đúng quyền, nghĩa vụ quy định trong hợp đồng.
• Căn cứ Khoản 1 Điều 3 Luật Thương mại 2005 giải thích từ ngữ hoạt động thương mại, theo đó hoạt động thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác.
Tranh chấp thương mại có thể hiểu là những mâu thuẫn, bất đồng phát sinh có liên quan tới quyền và nghĩa vụ giữa các chủ thể trong hoạt động kinh doanh thương mại.
Như vậy, từ khái niệm tranh chấp hợp đồng và tranh chấp thương mại nêu trên, có thể hiểu rằng tranh chấp hợp đồng thương mại là những mâu thuẫn, bất đồng phát sinh giữa các chủ thể về việc không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ đã cam kết trong hợp đồng thương mại, gây ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích chính đáng của bên khác.
2. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp hợp đồng thương mại tại Tòa án
Thẩm quyền giải quyết tranh chấp hợp đồng của Tòa án được xác định như sau:
• Xác định thẩm quyền của Tòa án theo vụ việc
Xác định thẩm quyền theo vụ việc là xác định vụ việc tranh chấp đó có thuộc thẩm quyền giải quyết tranh chấp của Tòa án hay không? Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 (“BLTTDS 2015”) quy định cụ thể thẩm quyền giải quyết tranh chấp của Tòa án theo vụ việc từ Điều 26 đến Điều 34. Theo đó, những tranh chấp về kinh doanh, thương mại thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án được quy định cụ thể tại Điều 30 BLTTDS 2015 bao gồm cả các tranh chấp phát sinh từ Hợp đồng thương mại.
Như vậy, các tranh chấp phát sinh từ Hợp đồng thương mại sẽ thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án ngọai trừ trường hợp phát sinh tranh chấp mà các bên đã có thoả thuận về cơ quan giải quyết tranh chấp khác.
• Xác định thẩm quyền của Tòa án theo cấp xét xử
Căn cứ quy định tại điểm b Khoản 1 Điều 35 BLTTDS 2015, Tòa án nhân dân cấp huyện có thẩm quyền giải quyết đối với các tranh chấp thương mại quy định tại Khoản 1 Điều 30 BLTTDS 2015 (gồm các tranh chấp phát sinh trong hoạt động kinh doanh, thương mại giữa cá nhân, tổ chức có đăng ký kinh doanh với nhau và đều có mục đích lợi nhuận), do đó Tòa án nhân nhân cấp huyện có thẩm quyền giải quyết đối với các vụ tranh chấp hợp đồng thương mại giữa cá nhân với pháp nhân hoặc giữa pháp nhân với pháp nhân có mục đích sinh lời.
Tuy nhiên, đối với các loại tranh chấp hợp đồng thương mại còn lại và đối với những tranh chấp hợp đồng mua bán tài sản mà có đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài hoặc cần phải ủy thác tư pháp cho cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài, cho Tòa án, cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp huyện mà thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp tỉnh (căn cứ điểm c Khoản 1 Điều 37 BLTTDS 2015).
Từ những căn cứ nêu trên, có thể thấy, các tranh chấp phát sinh từ Hợp đồng thương mại sẽ thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp huyện ngoại trừ các tranh chấp hợp mua bán tài sản mà có đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài hoặc cần phải ủy thác tư pháp cho cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thì thẩm quyền giải quyết sẽ thuộc Tòa án nhân dân cấp tỉnh.
• Xác định thẩm quyền của Tòa án theo lãnh thổ
Thẩm quyền tòa án giải quyết tranh chấp Hợp đồng thương mại theo lãnh thổ được xác định là Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc nếu bị đơn là cá nhân hoặc nơi bị đơn có trụ sở nếu bị đơn là cơ quan, tổ chức.
Đối với tranh chấp trong hợp đồng kinh doanh thương mại, các đương sự có quyền tự thỏa thuận với nhau bằng văn bản yêu cầu Tòa án nơi cư trú, làm việc của nguyên đơn, nếu nguyên đơn là cá nhân hoặc nơi có trụ sở của nguyên đơn, nếu nguyên đơn là cơ quan, tổ chức.
Lưu ý: Trường hợp vụ án dân sự đã được Tòa án thụ lý và đang giải quyết theo đúng quy định của BLTTDS 2015 về thẩm quyền của Tòa án theo lãnh thổ thì phải được Tòa án đó tiếp tục giải quyết mặc dù trong quá trình giải quyết vụ án có sự thay đổi nơi cư trú, trụ sở hoặc địa chỉ giao dịch của đương sự.
• Ngoài ra, có thể xác định thẩm quyền của Tòa án theo sự lựa chọn của nguyên đơn
Nguyên đơn có quyền lựa chọn Tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng thương mại trong các trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 40 BLTTDS 2015, cụ thể:
– Nếu không biết nơi cư trú, làm việc, trụ sở của bị đơn thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc, có trụ sở cuối cùng hoặc nơi bị đơn có tài sản giải quyết;
– Nếu tranh chấp phát sinh từ hoạt động của chi nhánh tổ chức thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi tổ chức có trụ sở hoặc nơi tổ chức có chi nhánh giải quyết;
– Nếu bị đơn không có nơi cư trú, làm việc, trụ sở ở Việt Nam thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi mình cư trú, làm việc, có trụ sở giải quyết;
– Nếu tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi mình cư trú, làm việc, có trụ sở hoặc nơi xảy ra việc gây thiệt hại giải quyết;
– Nếu tranh chấp phát sinh từ quan hệ hợp đồng thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi hợp đồng được thực hiện giải quyết;
– Nếu các bị đơn cư trú, làm việc, có trụ sở ở nhiều nơi khác nhau thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án nơi một trong các bị đơn cư trú, làm việc, có trụ sở giải.
Căn cứ nội dung trên đây có thể xác định thẩm quyền của Tòa án giải quyết tranh chấp Hợp đồng thương mại theo yêu cầu của Nguyên Đơn trong một số trường hợp nhất định theo luật định.
Trên đây là những nội dung và chia sẻ pháp lý của TNTP về thẩm quyền Tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng thương mại. Chúng tôi hy vọng bài viết này có ích với bạn.
Trân trọng.
