Tag: earn-out

Trong các giao dịch mua bán và sáp nhập doanh nghiệp (M&A), việc xác định giá mua (purchase price) không chỉ là vấn đề thương mại, mà còn là một thách thức pháp lý và kỹ thuật, đặc biệt khi giá trị doanh nghiệp chịu ảnh hưởng đáng kể bởi kết quả hoạt động sau thời điểm ký kết. Để giải quyết tình trạng bất đối xứng về thông tin và kỳ vọng giữa các bên, thực tiễn M&A quốc tế và tại Việt Nam đã áp dụng hai mô hình định giá phổ biến là Earn-out và Locked Box. Bài viết này phân tích cơ sở pháp lý, đặc điểm vận hành, ưu nhược điểm và rủi ro pháp lý liên quan đến hai mô hình trên, đồng thời đề xuất một số lưu ý thực tiễn cho doanh nghiệp và nhà đầu tư khi lựa chọn và áp dụng hai cơ chế này.

1.Khái niệm pháp lý và cơ chế vận hành

• Earn-out

“Earn-out” là một cơ chế định giá theo đó một phần giá mua được thanh toán ngay tại thời điểm chuyển nhượng, phần còn lại sẽ được thanh toán sau, phụ thuộc vào việc doanh nghiệp mục tiêu có đạt được các chỉ tiêu tài chính nhất định hay không. Các chỉ tiêu này thường bao gồm doanh thu (revenue), thu nhập trước lãi vay, thuế và khấu hao (EBITDA), hoặc tỷ suất sinh lời.

Ví dụ: Bên mua đồng ý thanh toán 70% giá mua và giữ lại 30% còn lại, chỉ thanh toán nếu doanh thu sau sáp nhập đạt từ 100 tỷ đồng trở lên trong 12 tháng.

Earn-out tạo cơ hội để bên bán được hưởng phần giá trị tăng thêm nếu doanh nghiệp hoạt động tốt, đồng thời giảm thiểu rủi ro cho bên mua trong trường hợp hiệu quả vận hành không như kỳ vọng.

• Locked Box

“Locked Box” là một cơ chế định giá cố định, trong đó giá mua được xác định dựa trên bảng cân đối kế toán đã được chốt tại một thời điểm cụ thể trong quá khứ (gọi là “ngày Locked Box”). Bên bán cam kết rằng kể từ thời điểm đó đến thời điểm hoàn tất giao dịch, sẽ không có dòng tiền nào bị rút ra khỏi doanh nghiệp, ngoại trừ các khoản đã được bên mua chấp thuận trước, gọi là “permitted leakage”.

Ví dụ: Báo cáo tài chính ngày 31/12/2023 được sử dụng làm cơ sở xác định giá mua. Các khoản cổ tức, thưởng ban điều hành hoặc giao dịch nội bộ nếu không được phê duyệt trước sẽ bị coi là “leakage” và phải bồi hoàn cho bên mua.

2.So sánh Earn-out và Locked Box

3.Cơ sở pháp lý và thực tiễn áp dụng tại Việt Nam

Cả hai mô hình Earn-out và Locked Box đều có thể được áp dụng, nếu tuân thủ quy định pháp luật Việt Nam. Tuy nhiên, tại Việt Nam, do chưa có hướng dẫn chuyên biệt về hai mô hình này, doanh nghiệp và nhà đầu tư cần đặc biệt lưu ý những nội dung sau:

• Tính minh bạch và khả năng kiểm toán của số liệu tài chính;
• Sự phối hợp giữa hợp đồng chuyển nhượng, điều lệ công ty và hệ thống báo cáo nội bộ;
• Các nghĩa vụ kê khai thuế và ghi nhận dòng tiền sau giao dịch theo pháp luật thuế và kế toán.

4.Rủi ro pháp lý và tranh chấp thường gặp

• Rủi ro với Earn-out
• Bên bán có thể cho rằng bên mua cố ý điều chỉnh hoạt động (cắt chi phí, hoãn đơn hàng) để tránh phải thanh toán phần giá còn lại.
• Các chỉ tiêu Earn-out nếu không được định nghĩa rõ có thể gây tranh chấp về cách tính toán.
• Tranh chấp thường phát sinh do thiếu cơ chế xác nhận chỉ tiêu thông qua kiểm toán hoặc bên thứ ba trung lập.
• Rủi ro với Locked Box
• Nếu không phát hiện kịp thời, bên bán có thể rút lợi ích từ công ty qua các giao dịch liên kết.
• Bên mua khó kiểm soát các dòng tiền phát sinh trong thời gian giữa ngày Locked Box và ngày chuyển nhượng.
• Việc xác định “permitted leakage” không rõ ràng có thể dẫn đến tranh chấp về nghĩa vụ bồi hoàn.

5.Khuyến nghị cho doanh nghiệp và nhà đầu tư

• Doanh nghiệp chỉ nên áp dụng Earn-out khi doanh nghiệp có tiềm năng tăng trưởng nhưng khó xác định giá trị tại thời điểm giao dịch. Đồng thời, các bên cần kiểm soát hoạt động vận hành trong thời gian Earn-out.
• Với mô hình Locked Box, doanh nghiệp nên sử dụng báo cáo tài chính đã kiểm toán tại thời điểm Locked Box để làm cơ sở tính giá, đồng thời ghi rõ trong hợp đồng tất cả các khoản permitted leakage.
• Các bên cần xây dựng điều khoản điều chỉnh giá mua bằng ngôn ngữ pháp lý chặt chẽ và rõ ràng, kèm theo cơ chế giải quyết tranh chấp.
• Các bên nên sử dụng cơ chế ký quỹ hoặc giữ lại một phần thanh toán để bảo đảm nghĩa vụ sau giao dịch.

Earn-out và Locked Box là hai mô hình điều chỉnh giá mua có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc trong giao dịch M&A. Tuy cùng nhằm mục đích là giải quyết việc thông tin bất đối xứng và hạn chế rủi ro, nhưng mỗi mô hình sẽ phù hợp với từng loại hình doanh nghiệp và cấu trúc giao dịch khác nhau. Việc lựa chọn mô hình phù hợp, kết hợp cùng hệ thống điều khoản minh bạch và sự hỗ trợ chuyên môn từ các đơn vị tư vấn pháp lý – tài chính, sẽ là yếu tố quyết định để đảm bảo thương vụ được thực hiện thành công, ổn định và hạn chế phát sinh tranh chấp.

Trên đây là bài viết “Pháp lý về “Earn-out” và “Locked Box” trong giao dịch M&A: So sánh, ưu nhược điểm và rủi ro tranh chấp” mà TNTP gửi đến bạn đọc. Trường hợp có vấn đề cần trao đổi, bạn đọc vui lòng liên hệ với TNTP để được hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng,